مدیریت زمان برای درس خواندن موضوع بسیار مهمی است که به دانش آموزان کمک می‌کند تا بتوانند با کمترین استرس و اضطراب از فرصتهای طلایی دوره تحصیل خود استفاده کنند. کاملاً طبیعی است که دانش‌آموزان به خاطر زمان طولانی کلاس‌های درسی خود با خستگی مواجه باشند و همچنین عواملی مثل شبکه‌های اجتماعی باعث هدر رفتن وقتشان شود.
هدف این است که دانش‌آموز بتواند تعادلی بین تفریح، کارهای روزمره و درس خواندن ایجاد کند؛ به شکلی که به خواب ۸ ساعته‌ی او نیز صدمه‌ای وارد نشود. شاید مدیریت زمان برای مطالعه و درس خواندن ساده به نظر برسد؛ ولی حقیقت ماجرا چیز دیگری است. اگر دانش‌آموز تنها تکنیکهای مدیریت زمان را بشناسد ولی تلاشی برای اجرای آنها نداشته باشد قطعاً با بازدهی خوبی هم روبرو نخواهد شد.
نحوه مدیریت زمان برای درس خواندن و روش های آن
مدیریت زمان برای درس خواندن به یک زمانبندی اصولی نیاز دارد و نمی‌توان برای همه دانش آموزان در هر رنج سنی یک برنامه‌ریزی ثابت درسی استفاده کرد؛ چرا که هر فردی در یک سطح یادگیری متفاوت قرار دارد. به علاوه سبک زندگی و نقاط ضعف و قوت افراد نیز با یکدیگر متفاوت هستند.
به همین خاطر است که مدیریت زمان برای مطالعه و درس خواندن با توجه به ظرفیت، توانایی و سطح یادگیری دانش آموز انجام می‌شود. در این مقاله چندین راهکار و پیشنهاد برای دانش‌آموزان دغدغه مند ارائه می‌شود که با توجه به شناختی که از خودشان دارند میتوانند در راستای مدیریت زمان برای درس خواندن از این مطالب استفاده کنند.
۵ بررسی لازم در مدیریت زمان برای درس خواندن!
قبل از درس خواندن بهتر است یکسری مواردی را مورد بررسی قرار دهید که بتواند در هنگام درس خواندن علاوه بر حفظ و مدیریت زمان، باعث افزایش تمرکز و بازدهی شما نیز شود. این موارد عبارتند از:
- تهیه لیست منابع
- ارزیابی زمان لازم برای هر منبع
- بررسی برنامه آزمون ها و امتحانات
- بررسی زمان ها و موقعیت های پربازده
- بررسی اوقات فراغت و کارهای غیر درسی
که در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد می پردازیم:
۱. تهیه لیست منابع
اولین و مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید، این است که یک لیست از تمام موضوعات و منابعی که برای مطالعه و درس خواندن دانش آموز یا دانشجو به آن نیاز دارد را فراهم کنید؛ زیرا پیدا کردن منابع مورد نیاز بهترین روش برای مدیریت زمان و موفقیت به شمار می‌آید. وقتی یک فرد درحال تحصیل مرور می‌کند که دقیقا چه منابعی را باید بخواند یک قدم بزرگ برای آسان کردن برنامه ریزی‌اش برداشته است.
۲. ارزیابی زمان لازم برای هر منبع
برای مطالعه موضوعات شما باید زمان مناسب برای یادداشت برداری و مرور را مشخص کنید. به عنوان مثال یک جزوه‌‌ی ۱۸۵ صفحه ای با سطح مطالب متوسط دارید که خواندن و مرور آن ۳۶ ساعت طول می‌کشد.
درنتیجه می‌توان این جزوه را به سه روز با مطالعه‌ی روزی ۸ ساعت به اتمام رساند یا اینکه هر روز دو ساعت را به این جزوه اختصاص داد و در کمتر از سه هفته آن را به اتمام رساند. انتخاب این با توجه به شرایط و توانایی دانش آموز انجام می‌گیرد اما چیزی که مهم است دانستن زمانی است که هر منبع درسی نیاز دارد.
۳. برنامه آزمون‌ها و امتحانات
یک فرد درحال تحصیل حتما باید به آزمون‌ها و امتحانات نهایی که پیش رو دارد هم توجه داشته باشد. درست است که یادگیری واقعی منابع مورد اهمیت است؛ اما آمادگی برای امتحان واقعا لازم است. شما به عنوان یک دانش آموز یا دانشجو باید برای تک تک امتحاناتی که از تاریخ دقیق یا نسبی آنها مطلع هستید برنامه ریزی داشته باشید.
به عنوان مثال شما تصمیم می‌گیرید که برای یک جزوه یا کتاب هر روز یک ساعت زمان بگذارید. اما هفته‌ی دیگر از درسی که این هفته برنامه ای برای خواندنش ندارید امتحان دارید. این برنامه‌ریزی کمک زیادی به شما نمیکند چون امتحانات و آزمون‌ها را به کلی نادیده گرفته‌اید.
۴. بررسی زمان‌ها و موقعیت‌های پر بازده
قطعا اینکه چه زمانی بازدهی بیشتری برای مطالعه و درس خواندن وجود دارد هم موضوع بسیار حائز اهمیتی به شمار می‌آید. همچنین ممکن است فردی در مکان خاص یا شرایط خاصی توانایی و تمرکز بیشتری داشته باشد. پس برای یک برنامه ریزی درسی درست باید این زمان‌ها و موقعیت‌ها را درنظر گرفت.
البته باید به این موضوع توجه کرد که افراد مثل هم نیستند. مثلا ممکن است شخصی در ساعات اول صبح بهترین بازدهی درسی را داشته باشد و برعکس ممکن است فردی ساعات نیمه شب تمرکز و بازدهی بیشتری برای درس خواندن داشته باشد.
۵. کارهای غیر درسی و اوقات فراقت
برخی به اشتباه بر این باورند که یک فرد متعهد به تحصیل باید تمام تفریحات و زمانی که برای خودش می‌گذارد را از زندگی‌اش حذف کند. اما اینطور نیست، همه‌ی افراد در هر سن، موقعیت و جنسیتی به تفریح نیاز دارند. همچنین همه‌ی افراد نیازمند این هستند که زمانی را فقط و فقط به خودشان اختصاص دهند.
چیزی که مهم است حفظ تعادل در تفریح کردن است. یک مدیریت زمان برای درس خواندن باید به گونه‌ای باشد که زمان‌هایی را در حد تعادل برای تفریح، کارهای شخصی و حتی کلاس‌های غیر درسی در نظر بگیرد. البته تاحدودی شما باید برخی تفریحات غیرضروری‌تان را حذف کنید تا زمان و انرژی بیشتری برای درس خواندن داشته باشید، اما این به معنی حذف کامل تفریح نیست.
مواردی که کمک می‌کنند در مدیریت زمان برای درس خواندن موفق تر باشید!
استفاده از برخی ابزارها در هنگام درس خواندن کمک می کند که مدیریت زمان بهتری داشته باشید. از جمله این ابزارها می توان به مواردی از جمله
- تقویم درسی
- برنامه ریزی روزانه
- مدیریت انرژی
- الویت بندی وظایف
- و حذف عوامل حواس پرتی
اشاره کرد که در ادامه هر کدام را به صورت مفصل توصیح می دهیم:
تقویم درسی
تهیه تقویم درسی یکی از روش‌های ایده‌آل جهت مدیریت زمان برای درس خواندن است. دانش آموز یا دانشجو باید قبل از شروع هر ترم یا سال تحصیلی هدف خود را از درس خواندن مشخص کنند. فعالیت‌های مهمی که باید انجام دهند را هم با یک تعیین زمانی خاص باید مشخص کنند.
تقویم درسی که در مورد آن صحبت می‌کنیم، شامل مشخص کردن زمان برای تست زدن، مشخص کردن زمان برای انجام تکالیف مدرسه یا دانشگاه، مشخص کردن زمان برای انجام کارهای غیر درسی و همچنین برنامه‌ریزی برای حضور در دانشگاه، مدرسه و کلاس‌های فوق برنامه است.
بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان که از تقویم درسی استفاده می‌کنند با بازدهی بهتری میتوانند، هدفی که مشخص کرده‌اند را در طی سال تحصیلی دنبال کنند. زیرا زمانی که شما یک فهرست جامع از ضرب العجل های پیش رو داشته باشید و همچنین زمان مربوط به هریک از کارهایتان را مشخص کرده باشید، قطعا بازدهی بالاتری خواهید داشت.
برنامه ریزی روزانه
اهمیت داشتن برنامه روزانه را برای جلوگیری از اتلاف وقت نمی‌توان نادیده گرفت. معمولاً در طی برنامه‌ریزی روزانه شما با نقاط ضعف و قوت خود آشنا می‌شوید و راحت‌تر می‌توانید به انجام برنامه‌ریزی‌های فشرده‌تر اقدام کنید.
اینکه شما بدانید هر روزی قرار است در مدرسه یا در دانشگاه روی چه مبحثی کار کنید و باید روی چه تمرین‌هایی تمرکز داشته باشید، مطالعه‌ای که دارید در ذهن شما تثبیت خواهد شد. هر روز شما باید تمامی فعالیت‌هایی که در برنامه روزانه خود جای می‌دهید را با توجه به برنامه هفتگی مشخص کنید تا تاثیر این کار را ببینید.
معمولاً برنامه‌ریزی روزانه تاثیرات باورنکردنی دارد و یکی از تاثیرات آن تقویت حافظه است. زیرا وقتی درگیر کارهایی که امروز باید انجام دهید نباشید و آنها را نوشته و تحلیل کرده باشید ذهنتان برای نگه داشتن مطالب درسی قوی‌تر است. در نتیجه اطلاعات درسی در حافظه کوتاه مدت به صورت گذرا ثبت و به حافظه بلند مدت منتقل می‌شود و بدین ترتیب است که شما می‌توانید با آمادگی ذهنی قابل قبول‌تری در جلسات بعدی شرکت کنید.
پیشنهاد می‌شود چنانچه در انجام یکی از کارهای ضروری روز قبل خود کم‌کاری کرده‌اید، باید آن را در اولویت برنامه روز بعد قرار دهید تا در پایان هفته با کارهای روی هم تلنبار شده روبرو نشوید و در برنامه‌ریزی روزانه خود چنانچه با زمان اضافه روبرو شوید سعی کنید فعالیتی از برنامه روز بعد خود را انجام دهید.
مدیریت انرژی
مدیریت انرژی یکی از مهم‌ترین تکنیک‌هایی است که در مدیریت زمان برای درس خواندن مورد توجه قرار می‌گیرد. بسیاری از دانشجویان و دانش آموزان به دلیل نداشتن حال و حوصله نمی‌توانند به درستی درس بخوانند. به همین دلیل نسبت به درس خواندن دلزده می‌شوند.
دانش آموزان یا دانشجویان باید زمانی به دنبال درس خواندن باشند که انرژی لازم را برای انجام آن دارند. اندازه‌گیری میزان انرژی در ساعات مختلف شبانه روز باعث می‌شود تا متناسب با آنها بتوانند زمان مناسبی را برای مطالعه دروس خود برنامه‌ریزی کنند و برنامه ریزی‌شان را بر این اساس انجام دهند.
منظور ما این است که شاید افرادی انرژی بیشتری صبح داشته باشند و برخی دیگر شب را بهترین زمان برای درس خواندن خود در نظر بگیرند. حال و احوال افراد در طی شبانه روز متغیر است و به همین خاطر، باید زمانی که انرژی لازم را در اختیار دارند به مطالعه و درس خواندن بپردازند. آن دسته از افرادی هم که در اکثر اوقات احساس کسل بودن دارند، بهتر است در دوره تحصیل خود حتماً علت و ریشه آن را بیابد؛ چرا که در طولانی مدت مشکلات تحصیلی، روحی و جسمی زیادی را تجربه خواهند کرد.
اولویت بندی وظایف
اولویت بندی وظایف از جمله پارامتر های مورد اهمیت در مدیریت زمان برای درس خواندن است. شما باید با توجه به زمان، میزان اهمیت و میزان دشواری واحد های درسی آنها را اولویت بندی کنید. باید در نظر بگیرید خواندن کدام درس برای این هفته یا امروز از اهمیت بالاتری برخوردار است و از آن شروع کنید.
به عنوان مثال مطالعه‌ی جزوه‌ای که فردا باید راجب آن کنفرانس بدهید را باید از چند روز پیش آغاز می‌کردید و برای امتحان مهم و سختی که یک ماه دیگر دارید از الان باید مطالعه کنید. اما اگر از قبل دروستان را اولویت بندی نکرده باشید به هیچ کدام از اینها نخواهید رسید.
حذف عوامل حواس پرتی
مدیریت زمان تنها به این معنی نیست که شما برنامه‌ریزی خاصی داشته باشید، بلکه شما باید عوامل حواس پرتی را هم از خود دور کنید، یعنی یک فضای خاص را برای درس خواندن و مطالعه کردن مشخص کنید. به عنوان مثال تخت خواب مکانی برای درس خواندن نیست و تنها شما را مشتاق می‌کند تا استراحت کنید. مکانی می‌تواند برای درس خواندن مناسب باشد که کمترین سروصدا را به همراه داشته باشد و عوامل حواس پرتی در آن به ندرت دیده شود.
چند نکته که باید در مدیریت زمان برای درس خواندن رعایت کنید!
در هنگام درس خواندن بهتر است به مواردی از جمله استراحت، درخواست کمک و خواب خود به شدت اهمیت دهید؛ چرا که می تواند در مدیریت زمان شما بسیار موثر باشد. در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد می پردازیم.
استراحت کوتاه ولی مفید
کاملاً طبیعی است که شما زمانی که از دانشگاه یا مدرسه به منزل می‌آیید، احساس خستگی کنید و حال و حوصله مطالعه و درس خواندن را نداشته باشید. در این شرایط نیاز به زمانی برای استراحت و تجدید انرژی برای درس خواندن دارید.
این زمان باید کمترین و در عین حال مفیدترین زمان ممکن باشد. یکی بهترین کارها در این موقعیت مصرف آب، میوه و خوراکی های مغذی و سالم است. میل کردن مقدار کمی قهوه یا چای نیز در این موقعیت توصیه می‌شود. البته یکی از اشتباه ترین کارها در این زمان نیز استفاده از تلفن همراه و سرگرم شدن در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی است. این کار نه تنها به انرژی شما هیچ کمکی نمیکند، بلکه باعث خستگی بیشتر ذهنتان نیز می‌شود.
درخواست کمک
در موارد زیادی ممکن است خواندن یا تست زدن برای یادگیری اصلا به کار نیایند. ممکن است مطلبی را متوجه نشوید و نیاز داشته باشید کسی برایتان توضیح دهد. در این صورت به هیچ وجه از کمک گرفتن امتناع نکنید و حتما از یک نفر درخواست کمک داشته باشید.
به علاوه ممکن است شرایط خاصی برای تمرکز کردن احتیاج داشته باشید و در فضایی قرار بگیرید که این شرایط را ندارد. در این شرایط سعی کنید برنامه درسی خود را با خانواده یا اطرافیانتان در میان بگذارید و از آنها درخواست کنید که شما را درک کرده و به شما کمک کنند.
خواب کافی و مفید
اشتباه‌ترین اقدامی که افراد برای افزایش میزان مطالعه انجام می‌دهند نادیده گرفتن زمان خوابشان است. یک فرد عادی در روز به ۸ ساعت خواب آرام احتیاج دارد. علاوه بر این که شما به هیچ وجه نباید از زمان خوابتان ذره ای کم کنید، بهتر است یک ساعت قبل از خواب نیز دست از درس خواندن یا هر فعالیت ذهنی بکشید.
دلیل این پیشنهاد این است که وقتی قبل از خواب درس خوانده باشید مغز نمیتواند در زمان خواب آرامش کافی را داشته باشد و خواب راحتی نخواهید داشت. بهترین کار این است که حداقل یک ساعت قبل از خواب را به ورزش، امور شخصی، روتین پوستی و هرکاری که جنبه ی ذهنی ندارد بپردازید.
سخن پایانی
ما به صورت مختصر ولی مفید در مورد راهکارها و نحوه مدیریت زمان برای درس خواندن با شما کاربران عزیز صحبت کردیم. چنانچه شما به عنوان والدین قصد دارید از این تکنیک‌ها استفاده کنید، سعی کنید با فرزند خود مشورت و صحبتی داشته باشید تا بتوانید با توجه به خواسته و نظراتی که دارد یک برنامه‌ریزی اصولی را پیاده کنید.
به عنوان دانش آموز یا دانشجو هم اگر قصد دارید از روش‌های گفته شده استفاده کنید، توصیه ما این است که برنامه‌ریزی روزانه را هما‌نطور که گفته شد مطابق با برنامه‌ریزی هفتگی در نظر بگیرید و به میزان انرژی که در طول شبانه روز دارید هم توجه داشته باشید. در غیر این صورت احساس کلافگی خواهید داشت و به مرور زمان ممکن است از درس و مطالعه دلزده شوید.